ندا آل‌طيب
تخريب سنگ‌قبر هنرمندان
تخريب سنگ مزار هنرمندان اتفاق تازه‌اي نيست اما تكراري بودن آن چيزي از غم‌انگيز بودنش كم نمي‌كند. تا سال‌هاي سال عادت داشتيم كه گاه گاهي خبري درباره تخريب سنگ قبر شاملو بشنويم. اما فقط شاملو و آرامگاه امامزاده طاهر نبود كه طعمه سارقان شد و مدتي بعد اين قصه در بهشت‌زهرا نيز تكرار شد و دامنه آن به كاشان و امامزاده سلطان علي مشهد اردهال هم رسيد تا چيني نازك تنهايي سهراب سپهري هم شكسته شود.
مهر ماه امسال نيز اين اتفاق براي چندمين بار رخ داد و اين‌بار سنگ مزار دو چهره فرهنگي و هنري ديگر تخريب شد. تخريب‌كنندگان در تازه‌ترين پروژه خود سراغ سنگ مزار استاد ايرج افشار رفتند. مزار اين هنرمند در آرامگاه خصوصي بهشت زهرا واقع است. همان زمان آرش افشار (پسر ايرج افشار) با توصيف ويژگي‌هاي سنگ مزار پدرش گفت كه سنگ مزار او سنگ يك تكه‌اي از كاشان، به قطر ۱۰ سانتي‌متر و بسيار سنگين بود و هر كسي اين سنگ را برداشته، حتما كمك داشته است. عليرضا مجابي ديگر هنرمند گرافيست نيز نيمه مهرماه خبر ناخوشايند ديگري داد با اين مضمون كه سنگ تازه‌اي بر مزار سهراب سپهري نصب شده است اما در اين سنگ تازه عكس اين شاعر حذف شده!
اما پروانه سپهري خواهر سهراب نيز به «اعتماد» گفت: «واقعا نمي‌دانم چرا اين اتفاقات مي‌افتد! خيلي سال پيش، براي نخستين بار بولدوزر روي سنگ سهراب رفت و آن را تخريب كرد و آقاي خاتمي گفتند نامه داده‌ايم كه خيلي زود سنگ تازه‌اي بگذارند. اما حالا هم ظاهرا مشكلاتي براي اين سنگ تازه پيش آمده است.
به هر حال كار هر كسي كه هست، هنرمندان را دوست ندارد.» او شعري را كه بر سنگ مزار سهراب نگاشته شده، يادآوري كرد:
«ما آن شعر را با مشورت دكتر سهراب انتخاب كرده بوديم و آقاي مافي كه خودش خطاط است، به قم رفت و بالاي سر سنگ تراشان ايستاد تا آن شعر را بتراشند اما متاسفانه در امامزاده‌اي كه سهراب دفن است، هيچ مراقبتي صورت نمي‌گيرد.»
در همين حين سنگ قبر محمدعلي سپانلو نيز مورد دستبرد قرار گرفت. اتفاقي كه با واكنش برادرزاده او روبه‌رو شد. اين اتفاق بار ديگر داغ دل شبنم سپانلو را تازه كرد. او كه آرزو داشت عمويش در امامزاده طاهر كرج در كنار هنرمنداني چون احمد محمود، غزاله عليزاده، هوشنگ گلشيري، م. آزاد و... آرام بگيرد هنوز بعد از گذشت بيش از يك سال، اندوهگين است كه چرا اين مجوز صادر نشد.
او بار ديگر يادآوري كرد كه احمد مسجدجامعي كه چند سالي است در شوراي شهر مشغول به كار است، در پاسخ به اين درخواست اين جمله را از سر دلداري گفته بود كه:
«اجازه دهيد شاعر تهران در تهران آرام بگيرد.» حالا بيش از يك سال از كوچ شاعر تهران و دفن او در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا مي‌گذرد و در اين مدت سنگ مزار او دو بار مورد دستبرد قرار گرفته است.
بعد از اين اتفاق مسوولان بهشت زهرا اعلام كردند كه با نصب دوربين مدار بسته جلوي اتفاقاتي از اين دست را خواهيم گرفت. در آغاز باربد گلشيري، سازنده نشان مزار محمدعلي سپانلو، كمي پس از نصب اين نشان اعلام كرد كه آن را با قلم و چكش سوراخ كرده‌اند و دو جاي بالاي سنگ‌نبشت را نيز با فرز تراشيده‌اند.
دست آخر هم روي مزار را يك‌جا سيمان كردند. روز ٢٤ مهر ماه نيز شبنم سپانلو با انتشار يادداشتي در ايسنا نسبت به تخريب سنگ مزار عمويش واكنش نشان داد اما به فاصله اندكي تصويري از معاون فرهنگي و اجتماعي سازمان بهشت‌زهرا بر سر مزار اين هنرمند در فضاي مجازي منتشر شد و مسوولان بهشت زهرا تلاش كردند با انتشار اين عكس، خبر تخريب سنگ مزار را تكذيب كنند. غافل از اينكه شبنم سپانلو هم بار ديگر واكنش نشان مي‌دهد.
او از بي‌توجهي مسوولان بهشت زهرا نسبت به نگهداري و حفظ سنگ مزار هنرمنداني كه در اين مكان آرميده‌اند، به‌شدت ابراز تاسف كرده و در يادداشت تازه خود نوشته است:
«فرمودند اگر حتي ياقوت از هند روي سنگ نصب كرده باشيد ما مسووليتي نداريم، از اين دست اتفاق‌ها مي‌افتد!!! كه مثلا بيايند و روي مزار را كاملا سيمان كنند! و همين...
نگفتند حتي ما سري به قطعه مي‌زنيم يا بررسي مي‌كنيم. گفتند به ما مربوط نيست.»
به هر حال در شرايطي كه هيچ كس مسوول گم شدن مجسمه‌هاي هنري نيست، خيلي طبيعي است كه كسي هم خود را مسوول تخريب سنگ مزار هنرمندان و نام‌آوران نداند!
